Yoksula kuru ekmek, zengine milyarlık destek

Hazine ve Maliye Bakanlığı yeni vergi paketi hazırlığında. Paketin, Meclis’in tatile gireceği 1 Ağustos’tan önce yasalaşması bekleniyor. Paketle 226 milyar lira ek gelir elde edilmesi öngörülüyor.

Vergi paketine yapılan eleştirilerin ana odağı ise kurumlar vergisi başta olmak üzere diğer kısımlardaki açıklar. Yeni paketle kurumlar vergisinde 90 milyar lira ek gelir öngörülüyor. Fakat vergi açığı en fazla, büyük şirketlere uygulanan istisna ve muafiyetlerden kaynaklanıyor. Devletin 2024’te almaktan vazgeçtiği vergi geliri tam 2,2 trilyon lira. Bunun 1,8 trilyon lirasını istisnalar oluşturuyor.

BÜYÜK ŞİRKETLER VERGİDEN KAÇIYOR

2023 yılında vazgeçilen kurumlar vergisi tutarı 446 milyar liranın üzerinde. Ekonomist Oğuz Oyan’a göre 1 milyon kurumlar vergisi mükellefi var. Bunların arasında vergisinin yüzde 80’ini ödeyen mükellef sayısı sadece 1000. Yani mükelleflerin tamamına yakını vergi ödemiyor. Bir şekilde istisnalar sayesinde bu yükten kaçıyor.

Devletin şirketlerden vergi toplamaktaki acziyeti Sayıştay raporlarında da yer aldı. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 2023 Sayıştay raporunda özellikle kurum vergisine dair beş husus yer aldı. Bu maddeler de şirketlerden vergilerin toplanamadığını, bakanlık ve Gelir İdaresi Başkanlığı’nın gerekli önlemleri almadığını ortaya koydu.

SAYIŞTAY UYARDI BAKANLIK DUYMADI

İşte Sayıştay’ın tespit ettiği usulsüzlükler:

Bazı vergi mükelleflerinin beyanname ve mali tablolarını hazırlarken 2021 yılında uygulamaya konulan finansman gider kısıtlamasına uymadığı, mevzuatla belirlenen kısımları ‘kanunen kabul edilmeyen giderlere’ ilave etmediği tespit edildi. Bu da bakanlığın toplamakla yükümlü olduğu vergi gelirlerinin aşınmasına neden oldu.

Yabancı ülkelerde elde edilen kazançlara uygulanması gereken indirimden daha fazla indirim uygulandığı tespit edildi. 5520 sayılı kanuna göre %25’ten daha fazla indirim uygulandı.

KARLAR AZ GÖSTERİLDİ VERGİDEN KAÇILDI

Şirketlerin karını gösteren beyanname ve ek mali tablolardaki hesaplamaların birbirini tutmadığı tespit edildi. Karlar az gösterildi, hesaplamalar bu tutarlar üzerinden yapıldı.

Bazı şirketlerin bilanço ve gelir tablolarında yer alan dönem net kar tutarlarının eşit olmadığı saptandı.

Yatırım teşvik belgesi iptal edilmesine rağmen bazı mükellefler için bu iptal uygulaması gerçekleştirilmedi. Sayıştay buna 2019’dan beri dikkat çekiyordu.

Osmangazi Köprüsü’nden Niğde otoyoluna, şehir hastanelerinden Saray’ı inşa eden müteahhide kadar vergi veren şirket yok. Fakat her yıl bu şirketlere bütçeden milyarlarca lira garanti ödemesi yapılıyor.