Efsane çok, matematik tek!

Merhaba değerli okurlarım,

Son haftalarda gündemin neredeyse tek konusu haline gelen yeni Corona virüs enfeksiyonu hakkında ortaya atılan şehir efsanelerine cevap  olarak Dünya Sağlık Örgütü’nün bazı uyarıları var.

Size önce bu uyarıları, sonra da işin matematiğini anlatayım.

Dünya Sağlık Örgütü diyor ki;

1. Bugüne kadar elde edilen kanıtlar bu virüsün sıcak ve nemli havalarda da bulaşabileceğini göstermiştir.
2. Sıcak su ile banyo yapmak bu virüse karşı etkili değildir. Sağlıklı bir insanın vücut ısısı banyo yapılırken kullanılan suyun ısısından bağımsız olarak 36,5 – 37 C arasındadır.
3. El kurutma makineleri bu virüsü öldürmede etkili değildir.
4. Ultraviyole lambaları cildin zarar görmesine neden olacağı için virüsleri öldürmek için kullanılmamalıdır.
5. Termal kameralar yeni corona virüs enfeksiyonu nedeniyle ateşi yükselmiş kişilerin belirlenmesinde etkilidir. Enfekte olan ama henüz ateşi yükselmemiş, yani 2-14 günlük kuluçka döneminde olan kişilerin belirlenmesinde işe yaramazlar.
6. Vücuda alkol veya klor püskürtmek, vücuda girmiş olan virüsleri öldürmez, göz ve ağız mukozalarına zararı olur.
7. Zatürre için kullanılan pnömokok aşısı ve Hemofilus İnflüenza Tip B aşıları yeni corona virüse karşı koruma sağlamaz. Bu virüs o kadar yeni ve yabancı bir kimlikle ortaya çıkmıştır ki henüz kullanıma hazır aşısı yoktur.
8. Soğuk hava ve kar bu virüsü öldürmez. Sağlıklı bir insanın vücut ısısı dış ortamın ısısına veya hava durumuna bağlı olmaksızın 36,5 -37 C arasındadır.
9. 9. Burnu tuzlu su ile temizlemenin yeni corona virüsten korunduğuna dair bir kanıt yoktur. Tuzlu suyun burna çekilmesi ile basit bir virütik enfeksiyon olan soğuk algınlığının daha çabuk iyileşeceğine dair çok az kanıt vardır.
10. Sarımsak bazı antimikrobik özelliklere sahip olan yararlı bir besin olsa da corona virüse karşı koruyucu olduğuna dair kanıt yoktur.
11. Yeni corona virüs sadece yaşlıları değil, gençleri de etkileyebilir. Yaşlılar ve kronik hastalıkları olan kişiler bu virüse karşı daha savunmasızdır.
12. Antibiyotikler virüslere karşı etkisiz oldukları için koruma veya tedavi amacıyla kullanılmazlar.

Konunun matematiğine gelince;

Virüsle enfekte olmuş, hastalık belirtileri olan kişiler veya henüz hastalık belirtileri ortaya çıkmamış, kuluçka döneminin sonlarına yakın sağlıklı görünümlü kişiler, COVID-19’un etkeni olan virüsü en az 2 kişiye bulaştırabilmekte. Bu sayı (temel bulaştırıcılık katsayısı) bazı araştırmacılara göre en az 3’tür. Salgının her safhasında aynı kalan bir sayı değil. Toplumun bağışıklık düzeyi de bu sayıyı etkiliyor. Şimdilik 2 – 3 arasında olduğu var sayılıyor.

Hastalık zincirleme yayılırken peş peşe iki vaka arasındaki sürenin ortalama 4 gün olduğu hesaplanmakta. (serial interval.)

Bu durumda salgının hızını kesecek iki yol var:

1. Hastalıktan korunma tedbirlerine harfiyen uymak gerekiyor. Elleri sık sık yıkamak, elleri ağız, burun ve gözlere götürmemek en önemli tedbirlerden biridir.
2. Hastalığın yayılma zincirini kırmak gerekiyor. Zincirin nasıl kırılacağı belli. Evde kal çağrılarına uymak, böylece zincirin halkalarını parçalamak.

Tedbirlerimizi hiç ihmal etmeden, bu belanın geçip gitmesini sabırla beklemekten başka yapacak bir şey yok.

Sağlıklı ve mutlu günler diliyorum.