İslam İktisadı/Faizsiz Ekonomi Modeli

İslam İktisadı, Faizsiz Ekonomi Modeli, İslam Ekonomisi gibi konularda uzun zamandır araştırmalar yapıyor ve ısrarla yazılar yazıyordum ama basında yeterince yer almıyordu. Başka çalışma yapan gruplar da var, güçleri birleştirmek gerekir. Sayın Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan‘ın bu konuyu gündeme getirmesi ve krizden çıkış için “İslam Ekonomisi”ni anahtar göstermesi bizim açımızdan çok anlamlı ve isabetli oldu. Bu konuyu gündemden düşürmeyelim.

***

İnsanlık çok büyük bir buhranda ve yeni bir çıkış yolu arayışında. Yeniden islami ekonomi modeli gündeme geldi. Yeni bir ekonomi ve insani model olarak, insanlığa çare olacak doğru bir reçete gibi uygulanmayı bekliyor. Temelleri batıda yayılan ve izm ile biten bütün sistemler çöktü ya da çökmeye mahkum. Komünizm, sosyalizm, kapitalizm, kenesizm, merkantilizm, liberalizm, faşizm, emperyalizm gibi. Çünkü insani ve vicdani hiçbir yönü yok. Türkiye gibi gelişmekte olan ülkeler küresel faiz lobisine bağımlı hale getiriliyor. Yapılan bütün mal ve hizmetler, faizi ödemeye bile yetmemektedir. Bu nedenle faizsiz ekonomi modeli yeniden gündeme gelmiştir.

***

Faizsiz Ekonomi konusunda çeşitli yaklaşımlar var. Mikro ve makro olarak ele alınabilir. Detaylıca bütün yaklaşımlar incelenmelidir. Bu sistem için iki boyutlu çalışma yapılması gerekiyor: 1. Reel sektör, mal ve hizmet piyasaları. 2. Finans Sektörü, para menkul kıymet piyasası gibi iki boyutlu süreç aynı anda işletilmesi gerekiyor. Reel sektör ve serbest piyasa; barter ve trampa gibi mal ve hizmet üretimi, dağıtımı, değişimi gibi takas yöntemini kullanabilir ve “Medine Ortak Pazarı” gibi pazar oluşturulabilir.

***

Koronavirüs sonrasında ağırlaşan ekonomik tablo, ülkeleri IMF gibi yapılara mahkûm etmektedir. Bu nedenle ülkeler kendi “Milli Ekonomi Modeli”ni geliştirmelidir. Bizim bu konuda köklü bir geçmiş tecrübemiz var. “Ahi teşkilatları” gibi günümüzde üretime yönelik kooperatif, esnaf ve sanatkar ile meslek odaları gibi kurumlarla sağlanabilir. Finans sektörü ve menkul kıymet piyasaları ise; faizsiz swap ve diğer uluslararası hizmetleri işlem ücreti, aracılık ve danışmanlık hizmetleri ile faiz kullanmadan bu işlemleri gerçekleştirebilir.

***

Faiz, riba, karaborsa, fahiş fiyat, haksız kazanç gibi yöntemler adaleti ve ticari ahlakı bozmaya neden olduğundan İslam’da yasaklanmıştır. Sosyal yardım ise dini bir görev kabul edilmiştir. İnfak kurumu; sosyal dayanışmayı ve adaleti sağlayan bir uygulamadır. Zekat, fitre, sadaka, bağış, karz’ı hasen ve zimem defteri gibi dini ve güzel ahlak örnekleri toplumumuzda yaşanmıştır. Faizsiz Ekonomi Modeli pilot uygulamalarla başlatılarak aşama aşama gerçekleştirilebilir. Köy ve mahalle, kasaba, belde ve ilçe, il, bölüm ve bölge, ülke, kıta ve dünya çapında uygulanabilir.

***

Mevcut küresel sistemde bu şekilde faiz sistemi ile çalışmakta, üretim ve ticaret faize endekslenmiştir. Bu sistem aşılabilir. Medine Ortak Pazarı gibi bir örnek üzerinden hem mal ve hizmet ticareti, hem de faizsiz finans hizmetleri sunulabilir. Dünyada gündeme geldiği gibi ülkemizde de zaman zaman gündeme gelmiştir. Çok sayıda önemli isim bu alanda çalışmıştır. Faizsiz ekonomi ve faizsiz bankacılıkta merhum Başbakan Necmettin Erbakan Hoca 1970’lerde bir çalışma yaptı ve engellendi. 54. Hükümet’te 11 ayda havuz sistemi ile denk bütçe yapmayı başardı. “Adil Düzen ve Havuz Sistemi” geliştirilebilir. Bugün yeniden uygulanabilir. Rusya’da faizsiz bankacılık konusunda bir çalışma başlatıldı.

***

İslam Kalkınma Bankası, Merkez Bankaları, Darphane ve İller Bankaları, Kamu, Özerk ve Özel Bankalar, Katılım Bankaları, Borsalar bu sistemde faiz uygulamadan kâr elde ederek insani ve ahlaki bir sistemi devam ettirebilirler. Alternatif olarak faiz yerine kâr payı veya farklı bir uygulama da olabilir. Borç senedi olarak da düşük oranda sukuk kullanılabilir. Bazı teknik detaylar var, üzerinde çalışılması lazım. Bunlar aşılabilecek sorunlardır.

***

Üretime dayalı, değerleme ve değişim aracı olarak dünya çapında geçerli bir merkezi para birimi olabileceği gibi yerel para birimleri de kullanılabilinir. Banknot gibi kağıt para olabileceği gibi altın, gümüş, bronz, bakır, demir gibi madeni paralar da kullanabilir. Bu konunun, gerçekleşmesi için komplike bir yapı gerekiyor. Banka, para, borsa, oda dışında barter, trampa ve swap gibi takas yöntemleri, dijital sistemler ve diğer seçenekler de kullanabilir.

***

Duyûn-i Umumiye, IMF, moratoryum ve konsolidasyona gitmemek için “Milli Ekonomi Modeli”ne dönülmelidir. Uluslararası boyutu D-8, İTİ, Türk Birliği, Arap Birliği, ASEAN, İSEDAK gibi, ayrıca devlet ve hükümet, kamu ve özel sektör, iş insanları, sanayiciler organize sanayi bölgeleri ve kooperatifler, odalar, borsalar, girişimciler, yerel yönetimler, üniversiteler, medya ve sivil toplum kuruluşları boyutları ile bütün bir sistem olmalıdır.

Teknik ve teferruatlı bir konu.

Burada kısaca değişmeye çalıştık, ihtiyaç duyulması halinde bütün ayrıntılarıyla birlikte katkı sunabiliriz.